Taalbeschouwing

- Samenstellingen -

Twee woorden kunnen samen een nieuw woord opleveren. Er zijn echter wel schrijfregels voor de tussenklanken bij samengestelde woorden.

• Je schrijft -en als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen maar een meervoud heeft op -(e)n

   

  Voorbeeld:
  paard & paarden	paard + stal	paardenstal
  pan & pannen	pan + koek	pannenkoek

   

• Je schrijft -e bij samenstellingen waarvan

   

  • het eerste deel geen meervoud kent

Voorbeeld:
rijst	rijst + pap	rijstepap
gerst	gerst + nat	gerstenat

• het eerste deel een zelfstandig naamwoord is dat (ook) een ander meervoud heeft dan op -(e)n

Voorbeeld:
enkelvoud	meervoud
hoogte	hoogten & hoogtes	hoogte + vrees	hoogtevrees
ruimte	ruimten & ruimtes	ruimte + vaart	ruimtevaart

• in het eerste deel iets wordt benoemd waarvan er maar één is

Voorbeeld:
zon	zon + schijn	zonneschijn
koningin	koningin + dag	Koninginnedag

• Je schrijft geen tussen -n als het eerste deel

• alleen een versterkende of waardebepalende functie ten opzichte van het tweede deel heeft

Voorbeeld:	Maar wel weer:
apetrots beregoed reuzeleuk	apenrots berenvel reuzenlaars

• een dierennaam is en het tweede deel een plantkundige aanduiding

Voorbeeld:	Maar wel weer:
paardebloem kattekruid	paardenwagen kattenvoer

• een lichaamsdeel is en het hele woord een zogenaamde versteende samenstelling

Voorbeeld:	Maar wel weer:	*
kinnebak ruggespraak hartelust *	billenkoek hartenkreet *	Wat precies wel of niet versteend is, is dus een beetje onduidelijk.

• of één van de delen niet meer herkenbaar is in de oorspronkelijke betekenis

Voorbeeld:	Maar wel weer:	*
kattebelletje * paddestoel *	kattenvoer paddentrek	Als het goed is denk je daarbij niet aan katten en padden.

• Je schrijft een -s- tussen de twee woorden van een samenstelling als je die -s- ook hoort in het woord

Voorbeeld:
dame + fiets	damesfiets
dokter + tas	dokterstas

• Soms komt er een dubbele s. Dat komt dan omdat het tweede woord begint met een s.

   

  Voorbeeld:
  meisje + stem	meisjesstem
  dorp + straat	dorpsstraat

   

  • Twijfel je of je zo'n woord met een dubbele s moet schrijven, vervang dan het woord met de s door een ander woord.

Maar natuurlijk geen extra s bij zoiets als:
kruis + spin	kruisspin